سری استپ چیست؟ 

سری استپ مهمترین مدار موجود در مجموعه مدارات الکتریکی یک آسانسور می باشد چرا که عملکرد صحیح آن ، ایمنی حرکت را برای مسافران و بار تضمین می نماید. این مدار همانطور که از نامش بر می آید از تعدادی کنتاکت سری شده باهم تشکیل شده است که از بالا ترین تا پایین ترین نقطه چاه به شرح زیر نصب می شود : 

 

تجهیزات سری استپ

 

ردیف	نام	محل قرارگیری	بازگشت به حالت عادی
1	کنتاکت فلکه گاورنر موتورخانه	موتورخانه	دستی
2	حد یا قطع کن بالا	چاه	دستی
3	حد یا قطع کن پایین	چاه	دستی
4	استپ قارچی	روی کابین	دستی
5	استپ داخل کابین	داخل کابین	دستی
6	کنتاکت پاراشوت	زیر یا روی کابین	دستی
7	کنتاکت پاخور	کف کابین	اتوماتیک
8	کنتاکت دو شاخه درب طبقه	درب طبقات	اتوماتیک
9	کنتاکت قفل	درب طبقات	اتوماتیک
10	کنتاکت دو شاخه درب کابین	درب کابین	اتوماتیک
11	استپ قارچی	چاهک	دستی
12	کنتاکت فلکه گاورنر ته چاه	چاهک	دستی
13	کنتاکت فتوسل	داخل کابین	اتوماتیک
14	کنتاکت رله کنترل بار	تابلوی کنترل	دستی
15	کنتاکت میکروسوئیچ ضربه گیر	چاهک	دستی
16	کنتاکت میکروسوئیچ کشش سیم بکسل جبران	چاهک	دستی
17	کنتاکت میکروسوئیچ دریچه اضطراری موتورخانه و کابین	روی کابین - بالای چاه	دستی

توجه به این نکته بسیار مهم است که همواره مدار سری استپ دارای فقط یک نقطه ابتدایی و فقط یک نقطه انتهایی می باشد، به عبارت دیگر باید فقط یک مسیر (آن هم به صورت سری) در تمام مدار سری استپ وجود داشته باشد.

به جز موارد خاص هرگونه مسیر موازی در این مدار کاملا اشتباه بوده ، خارج از استاندارد می باشد. همانطور که در شکل زیر مشاهد می کنید از نقطه شروع سری استپ ترمینال G90 تا پایان ترمینال 68 یک مسیر سری وجود دارد که موجب می شود با قطع شدن یکی از کنتاکت ها در مسیر ، ترمینال انتهایی بدون برق شود. 

 

 

آسانسورهای خاص - آسانسور شیب دار

آسانسور شیب دار :

آسانسورهای شیب دار سال های طولانی است که برای دسترسی به آپارتمان ها و ساختمان ها، هتل ها و در سواحل کنار تپه ها و غیره مورد استفاده قرار می گیرند. انواع قدیمی آنها زیر مجموعه استانداردهای تراموا و قطارها اجرا شده و مورد استفاده قرار گرفتند. اما امروزه با وجود استفاده از قطعات آسانسور کماکان تحت کد های فوق اجرا می شوند. 

 

آسانسور شیب دار که دارای یک موتور الکتریکی است بر اساس آسانسور کششی با وزنه تعادل و یه به صورت کشش مثبت در طبقات تعریف شده کار می کند. این آسانسورها دارای کابین حمل بار است که توسط سیم بکسل یا زنجیر کشیده می شود و از طریق ریل های راهنما در مسیر شیب دار تحت زاویه 15 تا 75 درجه نسبت به خط قائم و بدون محدودیت طول مسیر حرکت میکند. آسانسورهای شیب دار جدید باید بر اساس استاندارد EN81-1 , EN81-22 نصب و اجرا گردند. 

 

در شکل زیر یک نمونه از این آسانسور را مشاهده می کنید. 

 

سرعت این آسانسورها معمولا تا 2/5 متر بر ثانیه است ولی در ححالت های خاص میتواند تا 4 متر بر ثانیه نیز افزایش یابد. در همه ی این سرعت ها عامل شتاب تند شونده و کند شونده به خصوص هنگام عمل کردن ترمز اضطراری باید به گونه ای باشد که ششتاب افقی وارده بر مسافر حداقل خطر سقوط احتمالی را داشته باشد. ظرفیت کابین معمولا در سرعا 1 متر بر ثانیه بین 4 تا 100 نفر را میتواند جابجا کند و ظرفیت های تا 40 نفر سرعت 4 متر بر ثانیه نیر می رسد. 

امروزه با به کارگیری سیستم کنترل دور و فن آوریهای الکترونیکی در تابلوهای برق امکان کنترل سرعت و نرمی حرکت و تغییرات شتاب و توقف مهیا است. در مسیر طولانی از آسانسور  شیب دار در کنار پله برقی نصب می گردد تا اشخاصی که نمیتوانند از پله برقی استفاده کنند و یا برای حمل ویلچرهای معلول از آنها بهره برداری گردد. معمولا در این مورد سرعت آنها کمتر از سرعت پله برقی است تا مسافرین احساس ناراحتی نکنند. 

 

آسانسورهایی با چرخ دنده محرک و شانه (Rack and Pinion) :

عمده تجهیزات در این نوع آسانسورها شامل یک میله دندانه دار (شانه) سرتاسری است که روی ستون نصب می شود و جنس آن از فولاد مخصوص می باشد و همچین چرخ دنده یا چرخ دنده هایی است که توسط یک شبکه به آهن کشی و قاب فلزی که در داخل چاه یا فضای آزاد ساخته شده است محکم میگردند. 

 

قاب فلزی نگهدارنده سریعا ساخته شده و بنا میگردد و برای اجرای آن از روی سقف کابین استفاده می شود. جهت اجرا آهن کشی و ریل ها دیگر نیازی به داربستزدن در داخل چاه آسانسور نیست. معمولا جهت محافظت سطح آن از گالوانیزه گرم پوشش داده می شود. در این نوع آسانسور هیچ گونه محدودیت ارتفاع وجود ندارد. امروزه بیشترین طول شناخته شده این آسانسورها 640 متر است. 

 

بیشترین کاربرد این نوع آسانسورها در کارخانجات ، محل هایی که بار سنگین در آنها حمل میگردد و آسانسورهای خودروبر است. این آسانسورها تا ظرفیت 2000 کیلوگرم دارای یک شبکه نگهدارنده فلزی هستند و در این حالت یوک کابین به صورت لیفتراکی خولهد بود. معمولا آسانسورهای چرخنده و شانه دندانه دار دیواره ی حایل و چاه ندارند و بیشتر در خارج ساختمان در هوای آزاد اجرا می گردند. 

 

هیچ گونه قواعدی در اجرای دقیق آهن کشی و نصب ریل در استانداردها وجود ندارد. امروزه این آسانسورها در ساخت ساختمان های خاص از جمله ساختمان هایی که دارای انحنا هستند، معادن و در ساخت و ساز ساختمان های بلند به کار گرفته میشود. 

 

 

 

 

آسانسورهای (Rack and Pinion) بیشتر در محل هایی مورد استفاده قرار میگیرند که نیاز است بار سنگینی جابجا کنند. اصولا این نوع آسانسورها تا ظرفیت 2000 کیلوگرم با یک شبکه فلزی مهار کننده دو عدد می باشد. در آسانسورهایی که دارای دو شبکه مهارکننده هستند کلیه نیروها به کف چاه منتقل میگردد و کمترین نیروی افقی به سازه ساختمان منتقل می شود. ابعاد کابین این نوع آسانسورها همانند آسانسورهای کششی و هیدرولیک از استاندارد های مربوطه تعیین میگردد. 

نیروی محرکه این آسانسورها توسط یک چرخ دنده یا چند چرخ دنده که نیروی خود را از یک موتور الکتریکی میگیرند تامین می شود. این چرخ دنده ها در سراسر مسیر حرکت با دنده ها ( شانه) درگیرند و با حرکت آنها کابین به حرکت در می آید. 

 

 

آسانسورهای باری : 

آسانسور باری یا سرویس تنها برای جابجایی بار طراحی میگردد و ابعاد کابین آن به گونه است که مانع از ورود افراد به داخل می شود. طراحی این آسانسور بر اساس استاندارد EN81-3 است که توانایی سرویس دهی خوب و ایمنی لازم را باید داشته باشد. این نوع آسانسور به دلیل پایین بودن ظرفیت و به کارگیری از آن به عنوان باربر ارزان قیمت تر است. 

 

عمدتا از این آسانسور جهت انتقال کتابها و جابجایی مواد غذایی و نوشیدنی ها ، پول ، رخت های چرکی و تمیز ، بسته های پستی ، وسایل استریلی، ظروف کثیف ، آشغال ها . غیره در فضاهایی مانند ورزشگاه ها ، کتابخانه ها ، بیمارستان ها ، هتل ها ، استرحت گاه ها استفاده میکنند. 

 

* ابعاد مطابق با استاندارد EN81-3 عبارتست از : 

- حداکثر سطح کف کابین 1 متر مربع 

 

- عمق کابین 1 متر 

 

- ارتفاع کابین 1/2 متر 

 

ابعاد فوق را میتوان در موارد خاصی تا 10 سانتی متر تغییر داد. 

ارتفاع کابین نسبت به ابعاد کابین و قفسه ها که در محل نصب شده و ثابت هستند ممکن است زیاد باشد و لذا باید هماهنگی لازم با ابعاد آنها قبل از اجرا بالابر صورت پذیر. ظرفیت کابین با توجه به مقدار سطح مفید آن تعیین میگردد. طبق استاندارد EN81-3 حداکثر  ظرفیت کابین 300 کیلوگرم می باشد. 

از طرفی ابعاد کابین آسانسور بالابر بر اساس ابعاد وسایلی که حمل میگردند نیز تعیین می شوند. در صورتی که کابین فاقد درب باشد باید سیستم های ایمنی لازم را در بالابر در نظر گرفته شود تا در حین حرکت و کج شدن بار از برخورد به دیوار چاه ممانعت کند. 

 

در بالابرهایی که درب کابین . طبقه پیش بینی می گردد لازم است امکان ورود و خروج بار ار آن بررسی و کنترل شود تا بهره برداری اشکالی بروز نکند. در شکل زیر نمونه ای از آسانسور  باری را میبینید. 

 

درب این آسانسورها میتواند از نوع لولایی  افقی باز شو یا گیوتنی عمود باز شو باشد.  در آسانسورهای باری که درب آن در ارتفاع . بالاتر از کف طبقه نصب میشود از نوع گیوتنی یا لولایی است. در آسانسورهای باری که برای عبور چرخ دستی حمل بار در نظر گرفته شده باشد درب ها عموما از نیمه اتوماتیک یا گیوتنی هستند. مکانیزمی که درب را جابجا میکند میتواند به صورت دستی یا تمام اتوماتیک باشد که نوع اتوماتیک آن گران تر خواهد بود. 

 

آسانسورهای باری که برای حمل غذا و  یا وسابل تمیز و استریل به کار می رود باید کاملا قابل شستشو باشند. 

مکانیزم محرکه این آسانسور میتواند : کششی ، مثبت (وینچی) باشد. 

مناسب ترین موقعیت برای نصب موتور الکتریکی ، انتهای چاه است. 

سرعت این آسانسورهای باری 0/2 تا 0/15 متر بر ثانیه است. متناسب یا طول مسیر حرکت و یا موارد خاص میتواند سرعت 1 متر بر ثانیه برسد. 

عموما آسانسورهای باری دارای یک مجموعه آهن کشی در داخل چاه هستند که کلیه بارهای وارده را تحمل می کنند.

 

* ابعاد این چاه طبق روش و اندازه های پیشنهادی زیر به دست می آید : 

- عرض چاه : عرض کابین به اضافه 50 سانتی متر 

 

- عمق چاه : عرض کابین به اضافه 30 سانتی متر 

 

ارتفاع بالاسری 50 تا 100 سانتی متر بیشتر از کابین است که این مقدار باید جهت نصب موتور ، فلکه ها و فضای سرویس کافی باشد.  عمق چاهک آسانسورهای باری بین 15 تا 100 سانتی متر است که بسته به نوع درب (گیوتنی یا لولایی) خواهد بود. 

تابلو کنترل این آسانسور در صورت کافی نبودن فضای موتورخانه و بالای کابین در انتهای چاه نصب نشده و باید محل مناسبی در نزدیکی چاه آسانسور جهت نصب پیش بینی شود. برای دسترسی به موتورخانه و موتور الکتریکی باید دریچه ای حداقل 60 در 60 سانتی متر در بالای درب ورودی کابین در آخرین طبقه پیش بینی گردد. 

 

بالابر پلکانی

انواع بالابر پلکانی 

بالابر پلکانی به 3 دسته تقسیم می شوند : 

 

1. بالابر پلکانی ویلچربر 

 

 

2. بالابر پلکانی صندلی دار 

 

3. بالابر پلکانی ایستاده بر 

 

طبق استاندارد EN81-40 بالابر پلکانی صرفا برای جابجایی افراد معلول و ناتوان جسمی و حرکتی در ساختمان مسکونی مورد استفاده قرار میگیرد و طبق استاندارد نصب و بهره برداری از آن در فضاهای عمومی مجاز نیست. 

 

بالابر پلکانی به موازات عرض پله ها و در حاشیه ی نرده کنار پلکان نصب می شود. 

مطابق استاندارد در صورت پایان پله ها و شروع پله های ثابت طبقات بالا باید بالابر پلکانی نیز به اتهای مسیر خود برسد و در صورت ادامه ی حرکت، معلول از بالابر پلکانی بعدی مجداا استفاده نماید و لذا ادامه ی حرکت افقی این بالابر در بین طبقات مجاز نیست. 

 

در محل ورود به بالابر پلکانی و خروج از آن فضای کافی حداقل 1/5 متر باید در ساختمان در نظر گرفته شود. بنابراین باید بالابر در محلی نصب شود که مانع عبور و مرور ساکنین ساختمان از طریق پلکان نشود. طبق استاندارد حداکثر سرعت بالابر پلکانی 0/15 متر بر ثانیه است و باید امکان کنترل سرعت توقف و شروع به حرکت آن توسط فرد کاربر نیز از روی آن وجود داشته باشد. 

 

1-1 . بالابر پلکانی ویلچربر : 

این نوع بالابر را در شکل زیر میبینید. این نوع بالابر در صورتی که در محل های عمومی نصب شوند به عرض 90 سانتی متر و به عمق 125 سانتی متر و در ساختمان های مسکونی شخصی عرض آن کاهش می یابد. در موقعیت نصب آن باید دقت کافی به عمل آید. حداقل مقدار ظرفیت آن 250 کیلوگرم در مربع است و حداکثر آن 350 کیلوگرم و در صورتی که ویلچر موتوری مورد استفاده قرار گیرد طبق استاندارد EN1284 حداقل 300 کیلوگرم برسد. 

1-2 . بالابر پلکانی صندلی دار : 

حداقل ظرفیت صندلی در این بالابر برای استفاده ی یک نفر از آن به صورت نشسته 115 کیلوگرم است. در شکل زیر نمونه ای از آن را مشاهده می کنید. این وسیله تنها برای استفاده در فضای شخصی مناسب است. 

البته بالابر پلکانی صندلی دار در فضاهای بیمارستانی ، خانه سالمندان و خانه های توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرد. حداکثر سرعت آن 0/15 متر بر ثانیه و شامل ترمز ، کمربند ایمنی ، صندلی گردان ، دستگیره و کنترل کننده سرعت است. مقدار شیب ریل های هادی آن معمولا بین 22 تا 50 درجه و حداکثر طول مسیر حرکت آن 20 متر است. 

 

در شکل زیر نمونه ای از این بابابر پلکانی صندلی دار را مشاهده می کنید. 

1-3 : بالابر پلکانی ایستاده بر : 

سطح بالابر پلکانی ایستاده بر حداکثر برای مورد استفاده ی یک نفر در نظر گرفته می شود و ظرفیت آن از 115 کیلوگرم نباید کمتر باشد. ابعاد سطح آن محل ایستادن بر روی آن 32/5 سانتی نتر در 35 سانتی نتر است. در شکل زیر نمونه ای از آن را مشاهده میکنید. این بالابر صرفا مناسب فضای استفاده شخصی است. 

 

 

 

انواع بالابر و آسانسورهای خاص - سکوی بالا رونده اطاق دار

انواع بالابر و آسانسورهای خاص : 

1. سکوی بالارونده اطاق دار 

این سکوی بالا رونده دارای اطاقی است و در ساختمان های مسکونی تا 2 طبقه از این نوع استفاده می شود. حداکثر سرعت 0/15 متر بر ثانیه و ظرفیت آن نیز بین 150 تا 400 کیلوگرم است. ظرفیت تابع نوع بهره برداری معلول از آن است که به شکل های بالابر ایستاده بر ، نشسته روی صندلی یا با صندلی چرخ دار می باشد. 

 

 

همانگونه که در شکل می بینید در لبه کنار در بخش بالا و پایین کابین حسگرهایی تعبیه می شود که در صورت برخورد به مانع و جلوگیری از خطر تخریب و رسیدن به سطح تراز طبقه متوقف میشود. 

بالابرها و آسانسورهای خاص : 

1. بالابرهای معلولین 

امروزه استفاده از آسانسور برای عموم مردم مخصوصا معلولین در ساختمان امری بدیهی و اجتناب ناپذیر است. آسانسورها و بالابرهای مختلفی برای حرکت عمودی در داخل طبقات و حمل صندلی چرخ دار طراحی شده و در دسترس هستند. این بالابرها با توجه به استانداردهای خاص به منظور کمک به افرادی است که به کمک صندلی چرخ دار یا با پا قادر به بالا رفتن از پله نیستند. انواع بالابرها برای استفاده از افراد معلول به منظور بالا رفتن طراحی شده اند. 

 

 

 

از موارد مشترک در بالابرهای معلولین، محدودیت ارتفاع و سرعت آنهاست که مانع از استفاده در ساختمان های بیش از 2و3 طبقه می شود. علیرغم موارد مذکور طول مسیر حرکت عمودی در این بالابرها هیچ گونه محدودیتی ندارد لیکن بکاربگیری از آنها در مسافت های زیا د امکان خستگی در معلولین را به وجود می آورد. 

 

طبق مقررات EN81-41 حداکثر سرعت مجاز این بالابرها 0/15 متر بر ثانیه است که زمان مسافرت آن در یک مسیر به طول 9 متر 60 ثانیه خواهد گردید. در صورتی که مدت زمان مسافرت بیش از 60 ثانیه شود از دیگر وسایل جایجایی از جمله آسانسور استفاده گردد. 

 

 

 

اسلام عبدی پور - موتور ساسی